Kwestia urlopu bezpłatnego została uregulowana w art. 174 Kodeksu pracy. Wynika z niego, że pracodawca może go udzielić jedynie na pisemny wniosek pracownika. W tym okresie zobligowany jest zwolnić pracobiorcę z obowiązku wykonywania pracy, przy czym pracownik rezygnuje z prawa do wykonywania czynności wynikających z zajmowanej posady. Czas spędzony na urlopie bezpłatnym nie wlicza się w okres pracy, który uprawnia do korzystania z uprawnień pracowniczych. Co za tym idzie, osoba na takim urlopie przestaje podlegać ubezpieczeniom społecznym. Szczegółowe przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych reguluje Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 13 ust. 1 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne (pracownicy) - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego zakończenia. W związku z tym, że urlop bezpłatny jest zawieszeniem stosunku pracy, przestaje obowiązywać konieczność podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Udzielenie urlopu bezpłatnego
Pracownik, składając pisemny wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego, nie ma obowiązku podania przyczyn takiego postępowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami udzielenie urlopu zależy od decyzji pracodawcy, który według własnego uznania może się zgodzić bez zastrzeżeń lub podać inny termin, czy też całkowicie odmówić pracownikowi. Podjęte postanowienie odmowne nie musi być w formie pisemnej, a pracownik nie ma żadnego prawa odwoławczego od negatywnej decyzji pracodawcy.
Ważne! Pracodawca nie ma prawa bez pisemnego wniosku pracownika kierować go na urlop bezpłatny. Zatem nie ma żadnych podstaw do zmuszenia pracobiorcy do wykorzystania takiego urlopu.
Pracownik, któremu udzielono bezpłatnego urlopu może go wykorzystać w dowolny wybrany przez siebie sposób, również na pracę u innego podmiotu gospodarczego, z zastrzeżeniem umowy o zakazie konkurencji, jeżeli takowa została zawarta z poprzednim pracodawcą. Długość omawianego urlopu nie jest jednoznacznie określona w przepisach, jednak w sytuacji, kiedy przekracza 3 miesiące strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.